Een principaal zal – met name als hij een agent aanstelt die net als hijzelf is gevestigd in Nederland – graag zekerheid willen hebben over de arbeidsrechtelijke typering van de samenwerking die ze met elkaar aangaan. Zijn bedoeling is immers de aanstelling van een zelfstandig handelsagent – een zelfstandig ondernemer -, en niet de indienstneming van een werknemer. Vandaar altijd het uitgangspunt dat u meerdere opdrachtgevers heeft. Dit onderscheid is van belang voor de vraag of de principaal een inhoudings- en premieplicht heeft voor de loonheffingen en een verzekeringsplicht voor de werknemersverzekeringen.
Tot 1 mei 2016 kon deze zekerheid worden geboden met de zogenaamde VAR, de Verklaring arbeidsrelatie, die werd afgegeven door de Belastingdienst. De agent kon daarmee aantonen dat hij zelfstandig handelsagent was, en niet in dienst was bij zijn principaal. Hij verklaarde dat hij meerdere opdrachtgevers had. De VAR-verklaring was min of meer een vrijwaring voor de principaal, waardoor het voor hem duidelijk was dat hij niet verplicht was tot het inhouden en betalen van loonheffingen.
Sinds 1 mei 2016 is de Wet deregulering arbeidsrelaties (DBA) in werking getreden, waardoor de vertrouwde VAR verklaring kwam te vervallen. Daarvoor in de plaats kwamen modelovereenkomsten met de goedkeuring van de Belastingdienst. Deze modelovereenkomsten zijn te vinden op de website van de Belastingdienst. Het is als agent niet verplicht om volgens een modelovereenkomst te werken, maar de principaal zal daar soms de voorkeur aan geven. Bovendien vermeldt een (buitenlands) contract ook de bepaling en opsomming dat u meerdere agenturen heeft.
Is met de modelovereenkomst een gelijkwaardig alternatief voor de VAR-verklaring gekomen? Nee. Helaas is voor een groot aantal samenwerkingsvormen nog altijd géén modelovereenkomst verkrijgbaar, waaronder die van de handelsagent. Omdat ook belangen- of brancheorganisaties hun eigen modelovereenkomst ter goedkeuring kunnen voorleggen aan de Belastingdienst, heeft het VNHI het initiatief genomen door zelf een modelovereenkomst voor handelsagenten op te stellen. Deze is inmiddels goedgekeurd door de Belastingdienst en vrij verkrijgbaar voor de leden van het VNHI. Op dit moment is de modelovereenkomst beschikbaar in de Nederlandse taal. Binnenkort zullen ook verschillende vertalingen worden aangeboden.
Bieden de modelovereenkomsten voldoende zekerheid tegen het bestaan van een dienstbetrekking tussen de principaal en de agent? Helaas niet. Dit heeft er vooral mee te maken dat voor de handelsagent een zogenaamde “fictieve dienstbetrekking” bestaat. Dit betekent dat de wet bepaalt dat sprake is van een dienstbetrekking tussen een principaal en een agent, als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. De principaal zal dan loonheffingen en premies werknemersverzekeringen moeten inhouden. Deze regeling heeft ten doel de “kleine” handelsagent onder de verzekering te brengen. Er is sprake van een fictieve dienstbetrekking als de agent – als eenmanszaak – slechts voor één principaal werkzaam is, klantbezoeken aflegt, zich niet of door minder dan twee personen laat bijstaan en zijn werkzaamheden als agent zijn hoofdwerkzaamheid is.
Als de Belastingdienst achteraf bij een controle constateert dat feitelijk aan deze voorwaarden wordt voldaan, bestaat er een risico op naheffing én mogelijk een boete. Dit kan het geval zijn wanneer de agent bijvoorbeeld op enig moment principalen verliest waardoor hij gedurende langere periode voor slechts één principaal werkt. Wel merk ik op dat wanneer u uitsluitend voor een buitenlandse principaal werkt, deze discussie zo goed als zeker aan uw neus voorbij gaat, wanneer de Nederlandse Belastingdienst u controleert. Het initiatief ligt bij de Belastingdienst van het land waar de principaal gevestigd is.
De principaal en de agent moeten dus – feitelijk – volgens de afspraken en voorwaarden van de modelovereenkomst werken. Daarnaast zullen zij de modelovereenkomst ongewijzigd moeten laten. In dat geval is er géén sprake van een dienstverband en heeft de principaal géén inhoudings- en premieplicht voor de loonheffingen of verzekeringsplicht voor de werknemersverzekeringen. Mocht u gebruik maken van de modelagentuurovereenkomst van het VNHI, maar wilt u toch aanpassingen of aanvullingen doen die zijn toegespitst op de afspraken tussen u en uw principaal, neem dan gerust contact op met het secretariaat van het VNHI. Wij kunnen u daarin adviseren zodat de modelovereenkomst haar functie behoudt.